Breda

Zeer terecht merkt René Diekstra in zijn column Immorele verschillen in BN-De Stem van 30 mei 2008 op, dat de verhouding tussen de inkomens van een president-directeur en een gewone werknemer (driehonderd staat tot één) zoek is en geen realistische achtergrond heeft. De president-directeur werkt niet 300 keer zo hard, heeft niet 300 keer zo lang gestudeerd, en zorgt niet voor 300 keer zoveel winst (of verlies...) als de gewone werknemer. Is het immoreel dat men zich aan de top zo zeer verrijkt, als Diekstra stelt? Zeer zeker! Maar het simpele feit dat een aantal personen 'narcistisch disproportioneel' zijn, is onvoldoende verklaring voor de instandhouding van deze verschillen.

Het is niet zozeer een gelatenheid bij politiek, vakbonden of werknemers zoals Diekstra suggereert. Bijvoorbeeld de SP pleit er voor, alle inkomens - ook die aan de top - onder de CAO te laten vallen. FNV wil de topinkomens aanpakken door een extra belastingschijf en hogere vermogensbelasting. En werknemers die zouden willen staken om het salaris van hun directeur aan de kaak te stellen, worden direct teruggefloten door de rechter omdat zij hier geen rechtstreeks belang bij hebben die een staking rechtvaardigt.

Het probleem is, dat noch de politiek, noch de vakbonden, noch de werknemers iets te zeggen hebben over de cruciale beslissingen die een bedrijf neemt. Of het nu een besluit is om productielijnen te sluiten, waardoor honderden werknemers hun baan verliezen, of een besluit om absurde salarissen uit te betalen aan de top: de directie, in opdracht van de groot-aandeelhouders, maken de dienst uit. Daardoor stond de democratisch gekozen gemeenteraad van Breda buitenspel toen Interbrew besloot om een eeuwenoude traditie aan de kant te schuiven en de productie te verplaatsen.

Het neo-liberale gedachtengoed stelt, dat de overheid zoveel mogelijk afstand moet nemen van 'de markt' omdat dit uiteindelijk goed voor ons allemaal zou zijn. Daarom wordt er geprivatiseerd, verzelfstandigd en 'onder marktwerking' gebracht dat het een lieve lust is. Wij - met z'n allen - geven zeggenschap en macht uit handen, met het idee dat het dan allemaal beter gaat. De praktijk heeft anders uitgewezen: precies om die reden rijdt maandag uw bus niet, om maar een voorbeeld te noemen. Gelukkig is het neo-liberalisme een keuze, wat inhoudt dat er ook andere keuzes gemaakt kunnen worden. Bijvoorbeeld om de samenleving als geheel niet minder, maar juist méér zeggenschap te geven over het reilen en zeilen van onze economie. Dan behoren dit soort absurde inkomensverschillen vanzelf tot het verleden.

Johan Kwisthout

Immorele verschillen: de column van René Diekstra in BN-De Stem